Demandoj
1. Pri kio parolas la policano?
2. Kion precize instruas Gerda?
3. Kiu estas la alta blondulo?
4. Kiu estas Marta?
5. Kial oni ankoraŭ ne pridemandis la blondulon?
6. Kiel la policano esperas retrovi Gerdan?
Notoj
Jen ankoraŭ kelkaj vortoj, kiujn ni uzos por paroli pri la lingvo.
Grupon de vortoj kun verbo en la centro oni nomas FRAZO. Jen ekzemplo:
inda rigardas la blondulon.
Frazo normale havas subjekton. La SUBJEKTO estas tio, kio faras la
agadon de la verbo. En tiu ĉi frazo Linda estas la subjekto.
Frazo ofte havas objekton. La OBJEKTO estas tio, al kio la agado de la
verbo estas farata. En ĉi tiu frazo la objekto estas "la blondulon".
Oni montras la objekton aŭ per prepozicio (Linda rigardas al la
blondulo) aŭ per la finaĵo -n. Tiun finaĵon -n oni nomas
AKUZATIVO. Kiel vi jam lernis, oni uzas akuzativon ne nur por montri
la objekton en frazo, sed ankaŭ por aliaj aferoj.
Jam en la oka ĉapitro vi lernis pri la pronomo si.
La pronomo si estas la REFLEKSIVA PRONOMO de Esperanto. Esprimoj
uzantaj ĝin estas REFLEKSIVOJ.
Kiel vi jam scias, si resendas al la subjekto.
Ekzemple:
Linda vidas sin. signifas: Linda vidas Lindan.
Oni devas scii, ke si resendas al la plej proksima subjekto. Normale
tio estas la subjekto de la plej malgranda frazo (aŭ "subfrazo"), en
kiu ĝi aperas. Do en la frazo:
Tom scias, ke Linda vidas sin.
si resendas al Linda
(la subjekto de vidas), ne al Tom (la
subjekto de scias).
Pro tio, si neniam povas esti mem la subjekto aŭ parto de la
subjekto de iu verbo. Ekzemple, jena frazo estus tute neebla, se oni
enmetus la vorton sia:
Linda pensas, ke ___ opinio estas prava.
En tiu frazo sia devus resendi al la subjekto de estas, kiu
estas... sia opinio. Neeble!
En ĉi tiu ĉapitro estas pli malfacila ekzerco pri refleksivoj.
Ekzerco 1
Nun vi scias kvar vortojn, kiuj aspektas simile:
per, por, pri,
pro.
per montras ilon:
Mi venis per aŭto.
por montras celon:
Mi aĉetis kafon por vi (por trinki). (celo = tio, kion oni volas havi aŭ fari.)
pri montras temon:
Mi parolis/lernis pri historio.
pro montras kialon:
Ŝi ŝatas lin pro liaj blondaj haroj.
Enmetu unu el tiuj vortoj en ĉiun lokon.
Ekzerco 2
Anstataŭigu la vortojn inter "{}" per la ĝusta pronomo.
{Tom} scias, ke {Linda} rigardas al {Tom}.
---> Li scias, ke rigardas al .
-- Forigu la vortojn kun "{}"!
14. Marko pensas, ke {Marko} rompis {la} tason {de Marko}.
15. Marko pensas, ke {Tom} rompis {la} tason {de Marko}.
16. Tom pensas, ke {Tom} rompis {la} tason {de Marko}.
17. Tom pensas, ke {Tom} rompis {la} tason {de Tom}.
18. Tom pensas, ke {Marko} rompis {la} tason {de Tom}.
19. De Petro {Linda} aŭdas malveran rakonton pri {Linda}.
20. De Petro {Linda} aŭdas, ke Tom rakontis malveraĵon pri {Linda}.
21. Ivano scias, kie {Petro} kaŝis {la} tason {de Petro}, sed {Ivano} ne scias, kie {Petro} kaŝis {la} tason {de Ivano}.
22. {Linda} timas, ke la spiono sekvas {Lindan} tra la urbo.
23. {Petro} timas, ke {Linda} amas {Lindan} pli ol {Petron}.
24. {Linda} ĉiam pensas, ke {la} opinio {de Linda} estas prava.
25. Marko diras, ke {Petro} perdis {la} tason {de Marko}.
26. Sed Petro diras, ke {Marko} perdis {la} tason {de Marko}.
27. Linda ne scias, ke {Marko} {Lindan} amas.
28. Linda ne scias, ke {Marko} {Gerdan} amas.